Proszę czekać,
trwa ładowanie strony...

„Błogosławię moim wrogom” – ks. Antoni Korczok (1891–1941), ofiara KL Dachau
Artykuł

„Błogosławię moim wrogom” – ks. Antoni Korczok (1891–1941), ofiara KL Dachau

Autor: Sebastian Rosenbaum
Jeden z jego przyjaciół wspominał: „nie udowodniono mu żadnej winy. Miał być rzekomo wypuszczony na wolność w poniedziałek… Cóż, kiedy w niedzielę zmarł”. Za posługę kapłańską dla Polaków płaciło się niekiedy najwyższą cenę.
„Byliśmy tam bardzo potrzebni”. Szpital PCK w byłym niemieckim obozie Auschwitz
Artykuł

„Byliśmy tam bardzo potrzebni”. Szpital PCK w byłym niemieckim obozie Auschwitz

Autor: Szymon Nowak
Niemieckie obozy zagłady i obozy koncentracyjne były tymi miejscami, gdzie działa się ogromna niemiecka zbrodnia ludobójstwa dokonywana na Polakach, Żydach, Rosjanach, Cyganach… Brzmią dla nas strasznie nazwy Auschwitz, Birkenau, Stutthof, Treblinka, Majdanek… I nawet z chwilą wyzwolenia obozów nie zakończyła się gehenna oswobodzonych z niewoli więźniów.
„Jestem dzieckiem szczęścia”. Wywiad z Jerzym Skrzypkiem, więźniem obozów koncentracyjnych
Wywiad

„Jestem dzieckiem szczęścia”. Wywiad z Jerzym Skrzypkiem, więźniem obozów koncentracyjnych

Autor: Jerzy Skrzypek, Maciej Foks
Jerzy Skrzypek (1920-2013) – w czasie wojny za działalność antyniemiecką uwięziony na Pawiaku, następnie w Auschwitz, Flossenbürgu i Dachau – ofiara eksperymentów pseudomedycznych badających odporność organizmu na niskie temperatury, po wojnie otrzymał status inwalidy wojennego.
„Nie znoszę, kiedy krzywdzą niewinnych ludzi”
Artykuł

„Nie znoszę, kiedy krzywdzą niewinnych ludzi”

Autor: Aleksandra Namysło
Do 1942 r. na Wschodnim Górnym Śląsku (Ost-Oberschlesien) – zwłaszcza w Zagłębiu Dąbrowskim (Będzinie, Sosnowcu, Dąbrowie Górniczej) i Zagłębiu Chrzanowsko-Jaworznickim – żyło ok. 100 tys. Żydów. Pierwsze deportacje Żydów z tego regionu do KL Auschwitz przeprowadzono w maju i sierpniu 1942 r.
„Papa Eicke”. Twórca obozów koncentracyjnych
Artykuł

„Papa Eicke”. Twórca obozów koncentracyjnych

Autor: Joanna Lubecka
Uznany za zbrodniarza wojennego. Był pierwszym komendantem KL Dachau, dowódcą Dywizji Pancernej SS „Totenkopf”. Już w 1933 r. stworzył oddziały, które w przyszłości miały służyć w obozach koncentracyjnych...
„Polacy! Boże! Polacy!”. Wyzwolenie obozu w Oberlangen
Artykuł

„Polacy! Boże! Polacy!”. Wyzwolenie obozu w Oberlangen

Autor: Wojciech Kujawa
Polki, uczestniczki Powstania Warszawskiego, które trafiły do Stalagu VI C, znajdowały się w szczególnie ciężkiej sytuacji. Tym większa była ich radość, gdy przez druty dostrzegły pierwsze alianckie czołgi – należące, jak się okazało, do 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka.
„Schody śmierci” w KL Mauthausen
Artykuł

„Schody śmierci” w KL Mauthausen

Autor: Tomasz Cieślak
Złowrogim symbolem i koszmarem tego miejsca są wybudowane przez pierwszych więźniów KL Mauthausen z luźnych, granitowych bloków „schody śmierci”.
„W Gliwicach byliśmy traktowani o wiele gorzej niż w Oświęcimiu”.
Wspomnienie

„W Gliwicach byliśmy traktowani o wiele gorzej niż w Oświęcimiu”.

Autor: Sebastian Rosenbaum
W 1944 r. powstały w Gliwicach cztery podobozy KL Auschwitz III (Monowitz) jako obozy pracy przymusowej przy miejscowych zakładach przemysłowych zatrudniające osadzonych w oświęcimskim obozie koncentracyjnym. Stanowiły element sieci kilkudziesięciu podobozów KL Auschwitz III w rejencji katowickiej.

"Profesor Jan Sehn (1909–1965). Prawnik, sędzia śledczy, łowca nazistów"

Autor: Filip Gańczak, Piotr Litka

Imperium małych piekieł. Mroczne tajemnice obozu Gross-Rosen

Abraham Landau. Ocalały świadek Zagłady z Wilczyna
Artykuł

Abraham Landau. Ocalały świadek Zagłady z Wilczyna

Autor: Szymon Pietrzykowski
„Abe” na zawsze rozstał się z rodzicami i rodzeństwem w sierpniu 1941 r. Znalazł się w gronie ok. 450 mężczyzn zabranych przez Niemców do przymusowej pracy w kopalniach soli w Inowrocławiu. W ten sposób rozpoczęła się jego okupacyjna tułaczka po trzynastu obozach: pracy i koncentracyjnych. Był jedynym ocalałym z rodziny.
Aleksander Kołodziejczyk z pierwszego masowego transportu więźniów do KL Auschwitz
Artykuł

Aleksander Kołodziejczyk z pierwszego masowego transportu więźniów do KL Auschwitz

Autor: Radosław Kurek
IPN poddaje digitalizacji użyczane przez osoby prywatne materiały archiwalne. Pliki cyfrowe trafiają do instytutowego zasobu, a oryginały zwracane są właścicielom nienaruszone. Z takiej możliwości skorzystała Gabriela Grabowska, która użyczyła nam pamiątki po wujku, Aleksandrze Kołodziejczyku, przewiezionym 14 czerwca 1940 r. z Tarnowa w pierwszym masowym transporcie więźniów do KL Auschwitz.
Aleksander Stawarz (1896-1942)
Artykuł

Aleksander Stawarz (1896-1942)

Autor: Dawid Golik
Był jednym z tych, którzy wywalczyli Polsce niepodległość, a później obronili jej w walkach o granice. Jako zawodowy oficer wychował w międzywojniu całe pokolenie żołnierzy Wojska Polskiego, a gdy ponownie trzeba było chwycić za broń, twardo stawiał czoła niemieckim i słowackim jednostkom podczas kampanii wrześniowej. Zginął zamordowany w KL Auschwitz, osadzony tam za działalność konspiracyjną.
Apokalipsa dnia powszedniego. Pierwsze tygodnie w Auschwitz
Artykuł

Apokalipsa dnia powszedniego. Pierwsze tygodnie w Auschwitz

Autor: Roman Gieroń
„Wyjście stąd prowadzi tylko przez komin krematorium” – usłyszeli z ust zastępcy komendanta obozu SS Hauptsturmführera Karla Fritzscha w czerwcu 1940 r. pierwsi polscy więźniowie Auschwitz.
Arcybiskup Antoni Julian Nowowiejski (1858–1941) – ofiara niemieckiego obozu Soldau
Artykuł

Arcybiskup Antoni Julian Nowowiejski (1858–1941) – ofiara niemieckiego obozu Soldau

Autor: Mariusz Żuławnik
W roku 1941 męczeńską śmierć ponieśli abp Antoni Julian Nowowiejski i bp Leon Wetmański, zasłużeni płoccy duchowni i patroni miasta Działdowa. Nowowiejski jest jedynym polskim arcybiskupem, który dokonał swego żywota w niemieckim obozie śmierci.
Aresztowania i deportacje do obozów koncentracyjnych inteligencji polskiej z ziem wcielonych do Rzeszy wiosną 1940 r.
Artykuł

Aresztowania i deportacje do obozów koncentracyjnych inteligencji polskiej z ziem wcielonych do Rzeszy wiosną 1940 r.

Autor: Marcin Przegiętka
Jednym z celów niemieckiej okupacji była germanizacja ziem polskich włączonych do Rzeszy. Jej narzędziem był terror stosowany wobec ludności polskiej i żydowskiej. Żydów Niemcy starali się jak najprędzej wysiedlić na wschód, do Generalnego Gubernatorstwa. W stosunku Polaków użyli podobnych metod.
Auschwitz a front wschodni
Artykuł

Auschwitz a front wschodni

Autor: Zdzisław Jurkowski
W literaturze historycznej od lat dyskutowany jest temat braku właściwej reakcji Zachodu na zagładę Żydów i innych narodów oraz próba odpowiedzi na pytanie: dlaczego alianci zachodni w 1944 nie zbombardowali krematoriów lub linii kolejowych prowadzących do obozu w Auschwitz-Birkenau, aby ją przerwać?
Auschwitz i Radwanowice. Cena za antyniemiecką konspirację mieszkańców Rudawy i okolic
Artykuł

Auschwitz i Radwanowice. Cena za antyniemiecką konspirację mieszkańców Rudawy i okolic

Autor: Piotr Kuruc
5 września 1939 r., po krótkiej potyczce z żołnierzami Wojska Polskiego, do Rudawy wkroczyli Niemcy. Rozpoczynał się ponadpięcioletni okres okupacji hitlerowskiej w tej podkrakowskiej miejscowości.
Auschwitz, rok zerowy
Artykuł

Auschwitz, rok zerowy

Autor: Filip Gańczak
Pierwszy rok po wyzwoleniu obozu to czas chaosu. Polskie komisje zabezpieczały dowody zbrodni. Niemcy przestali być panami życia i śmierci – teraz przebywali tu jako jeńcy. Panowały sowieckie władze wojskowe, nie dbające o zachowanie świadectw niewyobrażalnych zbrodni.
Auschwitz? Nigdy nie słyszałem…
Artykuł

Auschwitz? Nigdy nie słyszałem…

Autor: Joanna Lubecka
Niemcy i Austriacy do dziś mają kłopot z dziedzictwem obozów koncentracyjnych. Na braki wiedzy młodego pokolenia nakłada się banalizacja pamięci.
Berezowska - artystka, która obraziła Hitlera
Biogram / Biografia

Berezowska - artystka, która obraziła Hitlera

Autor: Sylwia Szyc
W 1934 r. Maja Berezowska otrzymała propozycję przygotowania jedenastu ilustracji do satyrycznego artykułu „Miłostki słodkiego Adolfa”. Tytułowym Adolfem był nie kto inny, jak przywódca III Rzeszy – Hitler. Ceną za prześmiewcze ilustracje okazała się nie tylko grzywna zasądzona we francuskim sądzie, ale i brutalne prześladowania w trakcie II wojny światowej.
Bojownik w piekle i jego niezwykłe rzeźby
Artykuł

Bojownik w piekle i jego niezwykłe rzeźby

Autor: Maciej Kwaśniewski
Spójrzcie w oczy Samuela Willenberga. Zawadiackie, odważne i pełne wyzwań spojrzenie. Znam wiele takich oczu. Należą do ludzi, którzy chcieli uciec z piekła Holocaustu i dzięki swej determinacji i odwadze z niego uciekli.
Brygada Świętokrzyska w KL Holleischen
Artykuł

Brygada Świętokrzyska w KL Holleischen

Autor: Artur Cieślik
5 maja 1945 r. Oddziały Brygady Świętokrzyskiej NSZ wyzwoliły niemiecki obóz koncentracyjny dla kobiet w Holiszowie (Czechy).
Bunt w Treblince II
Artykuł

Bunt w Treblince II

Autor: Paweł Błażewicz
Nagle dał się słyszeć odgłos tłuczonego szkła, który dobiegł z rewirsztuby – obozowego ambulatorium. Gospodarzem był tam więzień doktor Julian Chorążycki, wcześniej kapitan Wojska Polskiego, który brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, a w 1922 wybrał karierę cywilną i założył gabinet lekarski.
Choćby przyszło postradać życie...
Artykuł

Choćby przyszło postradać życie...

Autor: Filip Musiał
13 maja 1901 r. w Ołońcu (północno-zachodnia Rosja) urodził się Witold Pilecki, rotmistrz WP, żołnierz AK, organizator ruchu oporu w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Auschwitz, uczestnik powstania warszawskiego.
Dachau i śmierć są synonimami
Artykuł

Dachau i śmierć są synonimami

Autor: Anna Jagodzińska, Tomasz Ceran
Płk William Quinn z 7. Armii Amerykańskiej, wyzwalając w maju 1945 r. obóz koncentracyjny w Dachau, napisał w raporcie: „Oddziały nasze zastały tam widoki, jęki tak straszne, że aż nie do uwierzenia, okrucieństwa tak ogromne, że aż niepojęte dla normalnego umysłu. Dachau i śmierć są synonimami”.
Davida Cesaraniego obraz losów Żydów w latach 1933-1949
Artykuł

Davida Cesaraniego obraz losów Żydów w latach 1933-1949

Autor: Martyna Grądzka-Rejak
„Ta książka narodziła się z obawy przed rozdźwiękiem między, z jednej strony, odwołaniami do Holokaustu w kulturze masowej, edukacji i jego upamiętnianiu a – z drugiej – odkryciami badaczy różnych dyscyplin, działających w obrębie struktury akademickiej i poza nią.”
Diabeł z Gusen. SS-Hauptsturmführer Karl Chmielewski
Artykuł

Diabeł z Gusen. SS-Hauptsturmführer Karl Chmielewski

Autor: Paweł Kosiński
Nazwa Gusen nie jest tak łatwo rozpoznawalna jak Auschwitz, jednak pierwsza filia niemieckiego nazistowskiego Obozu Koncentracyjnego Mauthausen ma dla Polaków szczególne znaczenie. Nie przypadkiem samo SS nazywało ją: „Obóz zagłady dla polskiej inteligencji”.
Dzieci z Przemysłowej – niemiecki obóz w Łodzi
Artykuł

Dzieci z Przemysłowej – niemiecki obóz w Łodzi

Autor: Artur Ossowski
„Czym dłużej tu byliśmy, tym bardziej dyscyplina się zaostrzała, tym łatwiej było spostrzec, że wszystko zmierza do udręczenia, umęczenia nas” – wspominał Stefan Marczewski, jeden z nastoletnich więźniów. Przez obóz sąsiadujący z łódzkim gettem przeszło od 2 do ponad 3 tys. polskich dzieci.
Ekonomia i Zagłada. Podobozy KL Stutthof w okolicach Torunia (1944-1945)
Artykuł

Ekonomia i Zagłada. Podobozy KL Stutthof w okolicach Torunia (1944-1945)

Autor: Tomasz Ceran
W sierpniu 1944 r. w czterech podobozach KL Stutthof w okolicy Torunia umieszczono 5000 Żydówek z krajów Europy. W ramach Komanda Budowlanego pracowały przy budowie fortyfikacji wzdłuż Wisły. Większość z nich nie dożyła wyzwolenia. Ideologia okazała się ważniejsza od ekonomii. Praca czyniła martwym.
Fort VII w Poznaniu. Laboratorium zbrodni
Artykuł

Fort VII w Poznaniu. Laboratorium zbrodni

Autor: Paweł Głuszek
Wśród najgorszych katowni niemieckich pominąć nie można obozu koncentracyjnego na terenie poznańskiego Fortu VII. Miejsce to okryło się ponurą sławą nie tylko jako miejsce męczeństwa tysięcy więźniów, ale też jednego z pierwszych eksperymentów z masowym zagazowywaniem ludzi.
Frauen Konzentrationslager Ravensbrück. Piekło na ziemi
Artykuł

Frauen Konzentrationslager Ravensbrück. Piekło na ziemi

Autor: Ewa Wójcicka
Pod koniec 1938 r. Heinrich Himmler wydał rozkaz budowy Frauen Konzentrationslager Ravensbrück. Nowy obóz miał znajdować się kilkadziesiąt kilometrów od Berlina, nad jeziorem Schwedt, w pobliżu miasta Fürstenberg. Niestety nie zachowały się dokumenty poświadczające dokładną datę tej decyzji. Wskazuje się na listopad lub grudzień 1938 r.
Gen. Mieczysław Ryś-Trojanowski (1881–1945). Ofiara KL Mauthausen
Biogram / Biografia

Gen. Mieczysław Ryś-Trojanowski (1881–1945). Ofiara KL Mauthausen

Autor: Robert Jankowski
4 kwietnia 1945 r. w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym Mauthausen zmarł gen. Mieczysław Ryś-Trojanowski, aktywny uczestnik konspiracji i walk o niepodległą Polskę.
Grażyna Lipińska (1902–1995)
Artykuł

Grażyna Lipińska (1902–1995)

Autor: Adam Hlebowicz
Jej życie stanowi odzwierciedlenie historii Polski dwudziestego stulecia – od udziału w obronie Lwowa w listopadzie 1918 r. po zaangażowanie w ruch Solidarność.
Harry Haft – przeżył Auschwitz, boksował się z Rocky’m Marciano
Artykuł

Harry Haft – przeżył Auschwitz, boksował się z Rocky’m Marciano

Autor: Szymon Pietrzykowski
Est ist kein warum – usłyszeć miał w jednej z opowieści przytaczanych w ostatniej książce Primo Leviego, wydanych krótko przed jego śmiercią Pogrążonych i ocalonych, wiezień Auschwitz, po tym gdy zapytał dlaczego (warum) został spoliczkowany przez niemieckiego strażnika.
Henryk Mania – Polak skazany za zbrodnie nazistowskie
Artykuł

Henryk Mania – Polak skazany za zbrodnie nazistowskie

Autor: Sylwia Afrodyta Karowicz-Bienias
Miliony osób narodowości polskiej stało się ofiarami okrucieństwa, które przyniosła ze sobą II wojna światowa. Znaczny ich odsetek poniósł śmierć w wyniku dostania się do niemieckiej niewoli. Niewielu udało się zbiec lub doczekać wyzwolenia.

III Wielkopolskie Forum Pamięci Narodowej - cz. I: O kompleksie KL Gusen, głównym miejscu eksterminacji polskiej inteligencji przez Niemców; Rudolf Haunschmied (Austria)

Jak Brygada Świętokrzyska NSZ ocaliła więźniarki niemieckiego obozu w Holiszowie
Artykuł

Jak Brygada Świętokrzyska NSZ ocaliła więźniarki niemieckiego obozu w Holiszowie

Autor: Anna Zechenter
Jest 5 maja 1945. Żołnierze Brygady Świętokrzyskiej, jedynej formacji krajowego podziemia, która przedarła się przez linię frontu niemiecko-sowieckiego, leżą na skraju lasu w zachodnich Czechach, na ziemi okupowanej przez III Rzeszę, czekając na rozkaz ataku na niemiecki obóz koncentracyjny Holiszów.
Karl Chmielewski „Diabeł z Gusen” – pierwszy komendant KL Gusen
Artykuł

Karl Chmielewski „Diabeł z Gusen” – pierwszy komendant KL Gusen

Autor: Tomasz Cieślak
Napisać o nim, że był tylko komendantem KL Gusen I, to tak jakby nie napisać o nim zbyt wiele… Więźniowie nadali mu bardziej oddający jego charakter przydomek – „Diabeł z Gusen”.
KL Auschwitz-Birkenau – śledztwo Instytutu Pamięci Narodowej
Wywiad

KL Auschwitz-Birkenau – śledztwo Instytutu Pamięci Narodowej

Autor: Łukasz Gramza, Rafał Leśkiewicz
O śledztwie w sprawie KL Auschwitz-Birkenau, z prokuratorem Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Krakowie Łukaszem Gramzą, prowadzącym to postępowanie rozmawia redaktor naczelny portalu przystanekhistoria.pl dr Rafał Leśkiewicz.
KL Gusen w pamięci historycznej Austrii
Artykuł

KL Gusen w pamięci historycznej Austrii

Autor: Anna Przybyll
Tereny Gusen – miejsca kaźni polskiej inteligencji – przez wiele powojennych lat niszczały. O godne upamiętnienie ofiar obozu upomnieli się dopiero przedstawiciele lokalnej społeczności i polskie władze.
KL Sachsenhausen. Miejsce spod znaku trupiej czaszki
Artykuł

KL Sachsenhausen. Miejsce spod znaku trupiej czaszki

Autor: Dariusz Gorajczyk
W latach 1936-1945 przez to piekło na ziemi przeszło około 200 tys. ludzi. Kilkadziesiąt tysięcy zmarło lub zostało zabitych. Dokładnej liczby nie znamy.
Kobiety z Ravensbrück. Historia niemieckiego obozu według Sarah Helm
Artykuł

Kobiety z Ravensbrück. Historia niemieckiego obozu według Sarah Helm

Autor: Zbigniew Stanuch
Ravensbrück – najcięższy i najokrutniejszy obóz koncentracyjny dla kobiet. Położony w malowniczej scenerii niemieckich lasów, nieopodal jeziora, ok. 80 km od Berlina. Po wojnie wielu osobom będzie się kojarzył z piekłem na ziemi – ze względu na ból i cierpienie, którego tam doświadczyły osadzone.
Kolekcja Jadwigi i Zofii Klimkiewicz w zbiorach białostockiego oddziału Archiwum IPN
Artykuł

Kolekcja Jadwigi i Zofii Klimkiewicz w zbiorach białostockiego oddziału Archiwum IPN

Autor: Justyna Staroń
Projekt Archiwum Pełne Pamięci, powołany do istnienia w 2017 roku, skupia swoje działania na przyjmowaniu do zasobu, zabezpieczaniu i udostępnianiu przechowywanych w domowych archiwach materiałach.
Krakowscy profesorowie wracają z niemieckiego obozu koncentracyjnego
Artykuł

Krakowscy profesorowie wracają z niemieckiego obozu koncentracyjnego

Autor: Marcin Chorązki
Polskie elity intelektualne doświadczyły jako pierwsze masowej akcji represyjnej niemieckiego okupanta, w wyniku której zmarło z wycieńczenia nie mniej niż 25 uczonych.
KZ-Staat. Obozy niemieckie i ich rola w systemie państwowego terroru (1933–1945)
Artykuł

KZ-Staat. Obozy niemieckie i ich rola w systemie państwowego terroru (1933–1945)

Autor: Bartosz Januszewski
Szacuje się, że przez wszystkie typy niemieckich obozów, więzień policyjnych oraz gett w okresie III Rzeszy przeszło 18 mln osób. Aż 11 mln z nich zagłodzono, zakatowano, zastrzelono i zagazowano.
List z Sachsenhausen i indeks Wojtyły. Życie ks. Józefa Kaczmarczyka
Biogram / Biografia

List z Sachsenhausen i indeks Wojtyły. Życie ks. Józefa Kaczmarczyka

Autor: Piotr Ataman
Ksiądz Józef Kaczmarczyk – duchowny, wykładowca i artysta – został aresztowany przez Niemców wraz z innymi profesorami Uniwersytetu Jagiellońskiego. Czas spędzony jako więzień KL Sachsenhausen nie zdołał osłabić jego zapału do pracy naukowej i społecznej. Na tajnych kompletach po raz pierwszy spotkał młodego Karola Wojtyłę, swojego późniejszego studenta.
Listy z „piekła kobiet”. Korespondencja Jadwigi Seifert z Ravensbrück
Artykuł

Listy z „piekła kobiet”. Korespondencja Jadwigi Seifert z Ravensbrück

Autor: Radosław Kurek
Jadwiga Seifert, nauczycielka z Nawojowej, od pierwszych dni okupacji niemieckiej aktywnie zaangażowała się w działalność podziemia niepodległościowego. Rychło przypłaciła to aresztowaniem i zesłaniem do „piekła kobiet”, jak często nazywany jest obóz koncentracyjny w Ravensbrück.
Listy z Dachau
Artykuł

Listy z Dachau

Autor: Paweł Głuszek
Obozy koncentracyjne stały się symbolem niemieckich zbrodni i horroru II wojny światowej. W ramach akcji Archiwum Pełne Pamięci w zbiorach IPN zabezpieczony został zestaw listów z obozu w Dachau. Jeden z nich, napisany wkrótce po wyzwoleniu przez wieloletniego więźnia, przedstawia niezwykle plastyczny obraz wyzwolenia placówki przez amerykańskich żołnierzy.
Listy z innego świata
Artykuł

Listy z innego świata

Autor: Ewa Wójcicka
Kilka zdań na niewielkim formularzu stanowiło jedyną informację dla bliskich o losach więźnia osadzonego w hitlerowskim obozie koncentracyjnym – jednym z miejsc kaźni, jakie funkcjonowały w okresie 1939-45 r. na terenach zajętych przez reżim nazistowski oraz obszarach byłej III Rzeszy.
Lord Cotbury. Stanisław Marian Sedlaczek
Artykuł

Lord Cotbury. Stanisław Marian Sedlaczek

Autor: Irena Siwińska
3 sierpnia 1941 roku w obozie Auschwitz-Birkenau zginął Stanisław Marian Sedlaczek – instruktor i działacz harcerski oraz pedagog, który poświęcił życie wychowywaniu młodzieży w duchu patriotycznym i religijnym.
Ludzie na drutach
Artykuł

Ludzie na drutach

Autor: Elżbieta Dziwisz
Wojenne losy mamy, Felicji Dziwisz z domu Artwich, znałam na pamięć. O niemieckiej okupacji i Powstaniu Warszawskim oraz katordze w niemieckim obozie koncentracyjnym Stutthof chciała opowiedzieć całemu światu i opowiadała. Znajomym, rodzinie…
Maria Mandl
Artykuł

Maria Mandl

Autor: Filip Gańczak
„Piekielnica”, „zły duch”, „sadystka” – tak zapamiętały ją więźniarki niemieckich obozów koncentracyjnych. Po wojnie brutalna nadzorczyni z Ravensbrück i Auschwitz nie uniknęła szubienicy.
Masakra więźniów karnego obozu pracy „Liban”
Artykuł

Masakra więźniów karnego obozu pracy „Liban”

Autor: Roman Gieroń
„Kilka z tych zwłok wisiało na drutach ogrodzenia obozowego na tyłach obozu, a kilka wyciągnęliśmy z obozowych dołów kloacznych” – wspominał jeden z pracowników Baudienstu oddelegowany do pozbierania zwłok więźniów zamordowanych w Krakowie pod koniec lipca 1944 r. w obozie karnym zwanym „Libanem”.
Materiały po członkiniach Klubu b. Więźniarek z Ravensbrück
Artykuł

Materiały po członkiniach Klubu b. Więźniarek z Ravensbrück

Autor: Radosław Kurek
Początek historii obozu koncentracyjnego w Ravensbrück sięga 1938 r., kiedy na rozkaz Heinricha Himmlera rozpoczęto budowę centralnego obozu dla kobiet sprzeciwiających się polityce Adolfa Hitlera. Początkowo był on przewidziany dla 15 tys. więźniów, ale po wybuchu II wojny światowej był wielokrotnie powiększany – tak, aby mógł pomieścić transporty kobiet z podbitych krajów Europy Wschodniej.
Metalowe kartoteki, czyli matryce do maszyny adresującej
Artykuł

Metalowe kartoteki, czyli matryce do maszyny adresującej

Autor: Stefan Białek
Na obszarze zajmowanym niegdyś przez III Rzeszę i terytoriach przez nią okupowanych odkrywa się co jakiś czas różnej wielkości zbiory metalowych tabliczek (o wymiarach 55 x 108 mm) z wytłoczonymi w nich informacjami, których pochodzenie i przeznaczenie budzi uzasadnioną ciekawość znalazców.
Mieszkańcy Kreishauptmannschaft Busko w KL Auschwitz-Birkenau
Artykuł

Mieszkańcy Kreishauptmannschaft Busko w KL Auschwitz-Birkenau

Autor: Karolina Trzeskowska-Kubasik
Z Buska-Zdroju nie odchodziły bezpośrednio transporty do obozów koncentracyjnych. Część więźniów przebywających w buskich więzieniach gestapo przenoszono w tym celu do więzień w Pińczowie lub w Kielcach.
Mieszkańcy Świętokrzyskiego – ofiary niemieckich obozów koncentracyjnych
Artykuł

Mieszkańcy Świętokrzyskiego – ofiary niemieckich obozów koncentracyjnych

Autor: Robert Piwko
14 czerwca 1940 roku miał miejsce pierwszy zbiorowy transport więźniów z Tarnowa do KL Auschwitz. Dla upamiętnienia go corocznie odbywają się spotkania w miejscach skłaniających do zadumy nad losem ofiar niemieckiego terroru. W Kielcach jednym z takich miejsc jest pomnik na Cmentarzu Partyzanckim.
Moja droga do Auschwitz
Wspomnienie

Moja droga do Auschwitz

Autor: Kazimierz Albin
Pod koniec 1939 roku wraz z przyjaciółmi z harcerstwa postanowiliśmy uciekać na Węgry, by przedostać się do armii polskiej we Francji. Znajomy ojca, internowany na Węgrzech, zbiegł z obozu i przez zieloną granicę wrócił do okupowanej Polski. Udzielił nam cennych informacji o szlaku.
Naznaczeni KL Dachau. O losie rocznika kapłańskiego prymasa Wyszyńskiego
Artykuł

Naznaczeni KL Dachau. O losie rocznika kapłańskiego prymasa Wyszyńskiego

Autor: Łucja Marek
Szacuje się, że w czasie drugiej wojny światowej blisko 3 tys. polskich duchownych poniosło śmierć, to jest prawie 20 proc. przedwojennego duchowieństwa. Kościół katolicki w Polsce poniósł ogromne straty osobowe i materialne.
Niemcy, Watykan i Europa w czasach Edyty Stein
Artykuł

Niemcy, Watykan i Europa w czasach Edyty Stein

Autor: Roksana Szczypta-Szczęch
1 maja 1987 r. Jan Paweł II beatyfikował Edytę Stein, niemiecką filozof żydowskiego pochodzenia – karmelitankę, która przyjęła zakonne imię Teresa Benedykta od Krzyża, zamordowaną w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Auschwitz.
Niemiecka zbrodnia na rodzinie Szaperów
Artykuł

Niemiecka zbrodnia na rodzinie Szaperów

Autor: Ryszard Kotarba
W maju 1943 r. Niemcy aresztowali w Krakowie rodzinę Szaperów. Antoni Szaper był nauczycielem i społecznikiem. Nie jest jasne, dlaczego padł ofiarą gestapo i zginął wraz z dziećmi w obozie w Płaszowie.
Niemiecki karny obóz pracy w Knyszynie (1941–1944)
Artykuł

Niemiecki karny obóz pracy w Knyszynie (1941–1944)

Autor: Magdalena Dzienis-Todorczuk
Na obszarze Okręgu Białystok Niemcy utworzyli wiele obozów. Jeden z nich mieścił się w Knyszynie.
Niemiecki obóz pracy SS w Poniatowej (23 luty 1942 – 4 listopad 1943) – <i>Werke Ponjatowa GmbH im SS-Arbeitslager Ponjatowa</i>
Artykuł

Niemiecki obóz pracy SS w Poniatowej (23 luty 1942 – 4 listopad 1943) – Werke Ponjatowa GmbH im SS-Arbeitslager Ponjatowa

Autor: Artur Podgórski
Umowną datą powstania obozu pracy SS w Poniatowej jest 31 stycznia 1943 r., kiedy to bremeńczyk Walther Caspar Többens i SS und Polizeiführer (SSPF) w Lublinie Odilo Globocnik podpisali porozumienie o współpracy i przeniesieniu z getta warszawskiego do Poniatowej zakładów tekstylnych Többensa.
Niemieckie obozy na ziemiach polskich 1939-1945
Artykuł

Niemieckie obozy na ziemiach polskich 1939-1945

Autor: Monika Tomkiewicz
Poniższy tekst ma charakter wprowadzający do tematyki funkcjonowania w latach 1939-1945 niemieckich obozów zlokalizowanych na terytorium Polski w jej obecnych granicach.
Niemieckie obozy pracy w Dziemianach na Kaszubach
Artykuł

Niemieckie obozy pracy w Dziemianach na Kaszubach

Autor: Monika Tomkiewicz
Miejscowość Dziemiany usytuowana na obrzeżach Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego, wśród jezior i lasów, stanowi obecnie malowniczą atrakcję turystyczną Kaszub.
Niezłomny. Szkic do portretu. Edward Jan Zajączek (1901–1942)
Biogram / Biografia

Niezłomny. Szkic do portretu. Edward Jan Zajączek (1901–1942)

Autor: Andrzej Grajewski
Stworzył w Domu Polskim w Bielsku (od 1951 r. Bielsko-Biała) ważny ośrodek pracy narodowej na pograniczu Śląska Cieszyńskiego i Małopolski. Męczeńską śmiercią w KL Auschwitz dopełnił życie, w którego centrum zawsze była służba Ojczyźnie.
O Ravensbrück bardziej osobiście
Artykuł

O Ravensbrück bardziej osobiście

Autor: Artur Kubaj
Ravensbrück był głównym obozem koncentracyjnym dla kobiet zorganizowanym i prowadzonym przez hitlerowskie Niemcy przez cały okres II wojny światowej. Pierwszymi jego więźniarkami zostały niemieckie komunistki i działaczki niemieckiego ruchu oporu, osadzone tam jeszcze na początku 1939 r.
Obóz i więzienie w Prawieniszkach 1929-2021
Artykuł

Obóz i więzienie w Prawieniszkach 1929-2021

Autor: Monika Tomkiewicz
Obóz w Prawieniszkach był położony w granicach administracyjnych miejscowości Pravieniškės znajdującej się w odległości ok. 25 km od Kowna. Powstał w okresie funkcjonowania Republiki Litewskiej jako zakład poprawczy. W 1929 r. stanowił obóz odosobnienia dla przeciwników reżimu Antanasa Smetony.
Obóz karny w Łopusznie
Artykuł

Obóz karny w Łopusznie

Autor: Tomasz Domański
Jednym z wyznaczników niemieckiej polityki wobec okupowanych ziem polskich był drenaż ludzi i żywności. Tylko z dystryktu radomskiego na przymusowe roboty wysłano ponad 240 tysięcy ludzi.
Obóz koncentracyjny Gusen w Górnej Austrii. Struktura i funkcjonowanie
Artykuł

Obóz koncentracyjny Gusen w Górnej Austrii. Struktura i funkcjonowanie

Autor: Tomasz Cieślak
„Gusen – przedsionek piekła”. W ten oto sposób Jerzy Osuchowski zatytułował swoją książkę wspomnieniową o przeżyciach obozowych w Gusen. Był więźniem tego obozu. Dla niego, podobnie jak dla wielu tysięcy Polaków którzy zostali tam osadzeni przez Niemców w okresie II wojny światowej, zlokalizowany w Górnej Austrii KL Gusen, stał się przedsionkiem piekła.
Obóz pracy SS-Lager Sophienwalde i obóz dla kobiet żydowskich <i>Aussenarbeitslager Bruss</i>
Artykuł

Obóz pracy SS-Lager Sophienwalde i obóz dla kobiet żydowskich Aussenarbeitslager Bruss

Autor: Monika Tomkiewicz
W położonej w powiecie kościerskim miejscowości Dziemiany (niem. Sophienwalde) na terenie powstającego poligonu szkoleniowego wojsk SS Sophienwalde Bauleitung der Waffen-SS und Polizei Westpreussen założony został jesienią 1943 r. obóz pracy zwany SS- Lager Sophienwalde.
Obóz przy Przemysłowej w Łodzi – piekło dla najmłodszych
Artykuł

Obóz przy Przemysłowej w Łodzi – piekło dla najmłodszych

Autor: Tomasz Toborek
Obóz przy ulicy Przemysłowej w Łodzi – pod taką nazwą przeszło do historii jedyne w swoim rodzaju miejsce, w którym w czasie II wojny światowej Niemcy ulokowali wyłącznie polskie dzieci.
Obóz zagłady w Treblince
Artykuł

Obóz zagłady w Treblince

Autor: Artur Podgórski
Budowę obozu zagłady w Treblince (gm. Kosów, pow. Sokołów Podlaski) rozpoczęto w dniu 1 czerwca 1942 r. Pierwszym komendantem SS-Sonderkommando Treblinka został mianowany SS-Obersturmführer Irmfried Eberl (Austriak).
Od samokształcenia do samoobrony. Żydowska Organizacja Bojowa w Zagłębiu Dąbrowskim
Artykuł

Od samokształcenia do samoobrony. Żydowska Organizacja Bojowa w Zagłębiu Dąbrowskim

Autor: Aleksandra Namysło
Heroiczna walka Żydów w getcie warszawskim w kwietniu 1943 r. zainspirowała młodych ludzi z innych gett do zbrojnego oporu przeciwko niemieckiemu okupantowi. W sierpniu 1943 r. za broń chwycili również członkowie Żydowskiej Organizacji Bojowej w Zagłębiu Dąbrowskim.
Od wolnego człowieka do wolnego narodu
Artykuł

Od wolnego człowieka do wolnego narodu

Autor: Ks. Piotr Kulbacki
W powojennej historii Polski niezwykłą rolę odegrał ks. Franciszek Blachnicki, którego myśl jest stale inspirująca, a jego dzieło służy wyzwoleniu człowieka. Wpłynął na życie w Polsce, ale nie jako polityk pokładający nadzieję w strukturach społecznych, lecz jako wychowawca wolnych ludzi.

Oflag II C Woldenberg - obóz jeniecki położony ok. 1 km od Dobiegniewa (niem. Woldenberg). Wzniesiony w 1939 r. rękoma 500 polskich jeńców. Przebywało w nim ponad 6700 polskich oficerów i podchorążych. Niedola połączyła tu ludzi reprezentujących różne grupy. Znaleźli się w nim reprezentanci przedwojennego obozu władzy, socjaliści, endecy, a także komuniści.

Autor: Jarosław Palicki
Opór antyniemiecki na ziemiach wcielonych do Rzeszy – Narodowa Organizacja Bojowa
Artykuł

Opór antyniemiecki na ziemiach wcielonych do Rzeszy – Narodowa Organizacja Bojowa

Autor: Rafał Sierchuła
Przedstawiciele Stronnictwa Narodowego w Wielkopolsce już w październiku 1939 r. przystąpili do organizowania antyniemieckiego oporu od Pomorza aż po Śląsk. W ślad za tym Niemcy przystąpili do intensywnej infiltracji i niszczenia wielkopolskiego Podziemia.
Opór Żydów w niemieckich obozach zagłady
Artykuł

Opór Żydów w niemieckich obozach zagłady

Autor: Martyna Grądzka-Rejak
Ludność żydowska na prowadzoną przez Niemców politykę ograniczania ich praw, wykluczenia z życia społecznego, a z czasem zamykania w gettach i fizycznej zagłady reagowała różnie. Niemniej już od początku okupacji Żydzi angażowali się w działalność konspiracyjną i podejmowali różne formy oporu, głównie o charakterze cywilnym.
Ostatnie dni komendanta Auschwitz Rudolfa Hößa
Artykuł

Ostatnie dni komendanta Auschwitz Rudolfa Hößa

Autor: Joanna Lubecka
Był jednym z najważniejszych nazistów sądzonych w Polsce. I jednym z najpilniej strzeżonych więźniów. Dzięki temu możemy odtworzyć ostatnie dni jego życia, choć nie brakuje tajemnic.
Oswobadzanie niemieckich obozów koncentracyjnych przez wojska sowieckie
Artykuł

Oswobadzanie niemieckich obozów koncentracyjnych przez wojska sowieckie

Autor: Paweł Kosiński
Niemieckie obozy koncentracyjne (KL, do 1939 r. jedyny typ obozów hitlerowskich) przed wojną były narzędziem izolowania i wyniszczania niemieckiej opozycji antyhitlerowskiej, a w czasie wojny instrumentem terroru, eksploatacji siły roboczej i realizacji programu ludobójstwa podbitych narodów Europy oraz miejscem zbrodniczych eksperymentów medycznych.
Oswobodzenie KL Auschwitz – między pamięcią a propagandą
Artykuł

Oswobodzenie KL Auschwitz – między pamięcią a propagandą

Autor: Filip Musiał
W 2005 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ ustanowiło Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Datą, w której obchodzimy to wspomnienie jest 27 stycznia – rocznica wkroczenia Armii Czerwonej do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz.

PASZPORTY PARAGWAJU - film dokumentalny

Piekło po niemiecku według Pileckiego
Artykuł

Piekło po niemiecku według Pileckiego

Autor: Anna Zechenter
Kiedy do Konzentrationslager Auschwitz 14 czerwca 1940 r. przybył pierwszy transport ponad siedmiuset polskich więźniów z Tarnowa, nikt nie wiedział, że właśnie w tym obozie, na ziemi wcielonej do Rzeszy, rozgrywać się będą sceny, przy których zbledną obrazy z piekła Dantego.
Pierwszy był KL Dachau. Jak wyglądało centralne zarządzanie niemieckimi obozami koncentracyjnymi
Artykuł

Pierwszy był KL Dachau. Jak wyglądało centralne zarządzanie niemieckimi obozami koncentracyjnymi

Autor: Joanna Lubecka
22 marca 1933 r. powstał pierwszy nazistowski obóz koncentracyjny w bawarskim Dachau. Jego organizacją i wyszkoleniem załogi obozu zajmował się SS-Oberführer Theodor Eicke.
Pilecki ucieka z piekła
Artykuł

Pilecki ucieka z piekła

Autor: Elżbieta Pietrzyk-Dąbrowska
W nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 r. z niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz uciekł rtm. Witold Pilecki. Towarzyszyli mu Jan Redzej i Edward Ciesielski. Wszyscy trzej szczęśliwie wydostali się na wolność przez obozową piekarnię.
Polskie drogi… z niemieckiego obozu. Ucieczka Augusta Kowalczyka
Artykuł

Polskie drogi… z niemieckiego obozu. Ucieczka Augusta Kowalczyka

Autor: Ewa Wójcicka
10 czerwca 1942 r. doszło do buntu oraz ucieczki więźniów karnej kompanii z nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz II-Birkenau. Wśród uciekinierów był 21-letni August Kowalczyk.
Pomoc rodziny Paszków i Godzieków zbiegłym więźniom żydowskim z marszu ewakuacyjnego z KL Auschwitz
Artykuł

Pomoc rodziny Paszków i Godzieków zbiegłym więźniom żydowskim z marszu ewakuacyjnego z KL Auschwitz

Autor: Aleksandra Namysło
Na skutek ofensywy wojsk Armii Czerwonej, 17 stycznia 1945 r. rozpoczęła się ewakuacja więźniów KL Auschwitz i jego podobozów. Pierwsza trasa piesza prowadziła przez miasta i miejscowości: Oświęcim – Pszczyna – Wodzisław Śląski. Ewakuowano nią około 25 tys. więźniów. Druga trasa obejmowała odcinki: Oświęcim – Tychy – Mikołów – Przyszowice – Gliwice.
Posługa polskich księży  w KL Dachau i jej upamiętnienie
Artykuł

Posługa polskich księży w KL Dachau i jej upamiętnienie

Autor: Ks. Sławomir Kęszka
W czasie II wojny światowej w Dachau przetrzymywano 2579 katolickich księży, w tym 1780 Polaków, spośród których Niemcy zamordowali 868. Dnia wyzwolenia, 29 kwietnia 1945 r., doczekało 33 tys. więźniów, w tym 830 polskich kapłanów.
Proces katów z Płaszowa
Artykuł

Proces katów z Płaszowa

Autor: Ewa Wójcicka
W październiku 1942 r. z rozkazu Juliana Schernera, dowódcy SS i Policji w Krakowie, na terenie Podgórza i Woli Duchackiej utworzono obóz pracy – Zwangsarbeitslager Plaszow (ZAL). 10 stycznia 1944 r. został przekształcony w obóz koncentracyjny.
Przybyliście tutaj nie do sanatorium, tylko do niemieckiego obozu koncentracyjnego…
Artykuł

Przybyliście tutaj nie do sanatorium, tylko do niemieckiego obozu koncentracyjnego…

Autor: Martyna Grądzka-Rejak
Wiosną 1940 r. Niemcy przystąpili do organizowania obozu dla więźniów politycznych w miejscowości Auschwitz (przed wojną Oświęcim), znajdującej się wówczas na terenach wcielonych do Rzeszy. 14 czerwca 1940 r. z Tarnowa przybył tam transport z pierwszymi polskimi więźniami politycznymi.
Przyjechali na rampę obstawioną esesmanami…
Artykuł

Przyjechali na rampę obstawioną esesmanami…

Autor: Marcin Chorązki
14 czerwca 1940 r. do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz dotarł z Tarnowa pierwszy masowy transport 728 Polaków. Więźniom nadano numery, ogolono głowy i wydano pasiaki z naszytym czerwonym trójkątem i literą „P”.
Przypadek Franza Grüna – ilustracja mechanizmu postępowania ze zbrodniarzami niemieckimi w Polsce Ludowej
Artykuł

Przypadek Franza Grüna – ilustracja mechanizmu postępowania ze zbrodniarzami niemieckimi w Polsce Ludowej

Autor: Zdzisław Jurkowski
Franz Grün służył jako strażnik w latach 1943-1945 w Płaszowie, za co po 1945 roku był ścigany przez ówczesne władze państwa polskiego. W kwietniu 1949 został aresztowany przez policję austriacką, a w kwietniu 1953 r. został przekazany przez władze czeskie Polsce.
Raport z Auschwitz
Wywiad

Raport z Auschwitz

Autor: Maciej Kwaśniewski
Wydawało nam się, że mamy tylko raporty Karskiego i Pileckiego, które przedostały się na Zachód, a tymczasem istniała ciągłość raportów z Polski od początku istnienia Auschwitz do połowy 1944 roku – mówi Krzysztof Brożek, reżyser i scenarzysta filmu Raport z Auschwitz, w rozmowie z Maciejem Kwaśniewskim.
Ravensbrück. Gwałciciele z Armii Czerwonej
Artykuł

Ravensbrück. Gwałciciele z Armii Czerwonej

Autor: Joanna Lubecka
Gdy czerwonoarmiści wkroczyli do niemieckiego kobiecego obozu koncentracyjnego Ravensbrück, położonego niespełna sto kilometrów na północ od Berlina, przynieśli wolność i cierpienie.
Rycerz Niepokalanej
Artykuł

Rycerz Niepokalanej

Autor: Agnieszka Wygoda
14 sierpnia 1941 r. zamordowano w KL Auschwitz o. Maksymiliana Marię Kolbe. Po niemal dwutygodniowej męczarni w bunkrze głodowym został dobity zastrzykiem fenolu, następnego dnia jego ciało spalono w krematorium.
Sarenka z Mauthausen
Artykuł

Sarenka z Mauthausen

Autor: Agnieszka Łuczak
Lord Russell of Liverpool, zastępca głównego prokuratora wojskowego Brytyjskiej Armii Renu, w trakcie wizyty w byłym obozie koncentracyjnym Dachau – w ramach przygotowań do procesu załogi tego obozu w 1945 r. – zauważył coś, co wydało mu się szczególnie dziwne: „Na dachu krematorium przybita była na słupku skrzynka lęgowa dla dzikich ptaków. Została tam umieszczona przez jakiegoś ogarniętego schizofrenią esesmana. […] Wtedy stało się dla mnie jasne, dlaczego naród, który dał światu Goethego i Beethovena, Schillera i Schuberta, zgotował mu także Auschwitz i Belsen, Ravensbrück i Dachau”.
Sąd nad katami. Kazimierz Olszewski w procesie załogi KL Ravensbrück
Artykuł

Sąd nad katami. Kazimierz Olszewski w procesie załogi KL Ravensbrück

Autor: Bożena Witowicz
KL Ravensbrück był miejscem kaźni dziesiątek tysięcy więźniów, głównie kobiet i dzieci. Najliczniejszą grupę pośród jego ofiar stanowili Polacy, więc podczas procesu obozowych oprawców w składzie sędziowskim również nie mogło zabraknąć kogoś polskiej narodowości. Rolę tę przeznaczono Kazimierzowi Olszewskiemu.
Sobibór. Machina śmierci
Artykuł

Sobibór. Machina śmierci

Autor: Bożena Witowicz
Otoczony drutem kolczastym i polem minowym teren niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze w szczytowym okresie zajmował obszar ponad 31 hektarów. Szacuje się, że śmierć w nim poniosło około 170–180 tys. osób. Przy życiu pozostawiano tylko osoby niezbędne do funkcjonowania „machiny śmierci”.
Stali się numerami od 31 do 758
Artykuł

Stali się numerami od 31 do 758

Autor: Marcin Chorązki
W pierwszych miesiącach okupacji represje wobec ludności polskiej były dużo większe niż w stosunku do pozostałych grup narodowościowych przedwojennej Polski. Wynikało to z zakrojonej na szeroką skalę akcji niemieckiego aparatu bezpieczeństwa skierowanej przeciwko polskiej inteligencji.